Thoái hóa khớp là gì? Triệu chứng, có nguy hiểm không?

Thoái hóa khớp là một trong những bệnh lý liên quan đến xương khớp khá phổ biến tại Việt Nam. Tình trạng này thường gây ra cảm giác đau nhức và khô cứng khớp khó chịu, ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe mà còn cả sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Theo các bác sĩ, người bệnh nên sớm có các biện pháp điều trị phòng ngừa nhằm hạn chế nguy cơ biến chứng cũng như giúp bảo vệ tốt hơn hệ thống xương khớp trên cơ thể.

Thoái hóa khớp là gì?

Thoái hóa khớp có thể hiểu là tình trạng hao mòn của lớp sụn mềm bọc ở hai đầu đốt xương dưới sự tác động của quá trình lão hóa. Mỗi năm có hàng triệu người trên thế giới mắc phải bệnh lý này, phổ biến nhất là ở lứa tuổi ngoài 40. Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp xương nào trên cơ thể nhưng thường thấy hơn cả là ở khớp đầu gối, khớp khuỷu tay, khớp háng và các khớp cột sống.

Hiện nay, không có biện pháp y tế nào có khả năng phục hồi hoàn toàn các khớp bị tổn thương. Người bệnh chỉ có thể kiểm soát triệu chứng và giảm thiểu tối đa tác động của chúng đến sức khỏe tổng thể. Điều quan trọng là người bệnh cần phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của khớp xương và đi khám sớm để được chẩn đoán cũng như trị liệu.

Cơ chế thoái hoá khớp

Theo các nhà khoa học, cơ chế dẫn đến tình trạng thoái hóa khớp gồm các yếu tố sau đây:

Lớn tuổi: Sự gia tăng của tuổi tác theo thời gian có thể khiến nguy cơ mắc bệnh lý thoái hóa xương khớp tăng theo. Lý do là vì cơ thể con người lúc này đã chịu đựng nhiều sự bào mòn, khiến cấu tạo và chức năng của mỗi bộ phận ngày một suy yếu.
Giới tính: Nhiều thống kê y tế đã chỉ ra rằng phụ nữ có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn đàn ông. Các chuyên gia chưa tìm ra lời giải đáp cụ thể cho vấn đề này nhưng nhiều giả thuyết nghiêng về việc phụ nữ phải trải qua thời gian mang thai với những thay đổi đáng kể về thể chất.
Béo phì: Trọng lượng cơ thể có mối quan hệ mật thiết với các tình trạng thoái hóa xương khớp. Xương khớp giống như một trụ đỡ đối với cấu trúc cơ thể, vì vậy mà khi con người bị béo phì, áp lực đè nén lên xương khớp có thể gia tăng nhiều hơn. Điều này về lâu dài khiến lớp sụn đệm khớp bị bào mòn và tổn thương. Không những vậy, mô mỡ cũng có khả năng sản sinh ra các protein dễ gây viêm xương khớp.
Chấn thương: Các chấn thương về xương khớp rất dễ để lại di chứng về sau dù ở thời điểm xảy ra người bệnh được chữa trị kịp thời. Một khi đã chịu tổn thương, cấu trúc của khớp xương không còn vững chắc như ban đầu và dễ bị hao mòn nếu người bệnh vận động quá sức hoặc thường xuyên lao động tay chân.
Các cơ chế khác: Bên cạnh các yếu tố tác động nêu trên, thoái hóa khớp còn có nguy cơ gia tăng trong trường hợp con người ít vận động, thể dục thể thao, thường xuyên lao động và làm việc căng thẳng, dị tật bẩm sinh, di truyền gia đình, mắc các bệnh liên quan đến chuyển hóa như tiểu đường, huyết sắc tố,…

Nguyên nhân thoái hóa khớp

Có nhiều giả thuyết khác nhau được đưa ra liên quan đến nguyên nhân chính gây ra thoái hóa khớp ở con người. Theo đó, các nhà nghiên cứu cho rằng tình trạng này là kết quả của việc sụn khớp bị thoái hóa theo thời gian. Sụn khớp vốn là một lớp mô cứng, trơn, đảm nhận nhiệm vụ giảm ma sát trong khi khớp xương thực hiện các động tác co duỗi hoặc cầm nắm đồ vật.

Khi lớp sụn dần dần bị bào mòn và trở nên mỏng đi, hai đốt xương có thể va chạm và cọ xát vào nhau trong khi cơ thể hoạt động. Điều này dẫn đến những cơn đau nhức khó chịu lan tỏa từ khớp ra những khu vực lân cận, khiến bệnh nhân cảm thấy nhức mỏi và suy yếu.

Thoái hóa khớp thường được gọi là căn bệnh của sự hao mòn. Tuy nhiên, bên cạnh sự phân hủy của sụn đệm, tình trạng này còn có thể gây ra nhiều ảnh hưởng khác đến toàn bộ khớp xương. Theo các chuyên gia, bệnh khiến cấu trúc xương thay đổi và làm giảm sự liên kết của các mô cơ khớp. Hậu quả là người bệnh phải đối mặt với những tổn thương cục bộ khác, thậm chí cả những biến chứng nặng như biến dạng khớp và bại liệt.

Triệu chứng thoái hóa khớp

Người bệnh thoái hóa khớp có thể gặp phải các triệu chứng sau đây:

Đau đớn

Đây được xem là dấu hiệu đặc trưng của bệnh nhưng cũng rất dễ gây nhầm lẫn với các tình trạng tổn thương xương khớp khác. Cơn đau nhức khó chịu là kết quả của sự va chạm giữa các đốt xương trong khi người bệnh vận động. Cảm giác ban đầu có thể chỉ âm ỉ và kéo dài trong một vài phút nhưng càng về sau càng đau đớn, thậm chí ngay cả khi người bệnh không hoạt động.

Cứng khớp

Bên cạnh cảm giác đau nhức, người bệnh cũng có thể gặp phải hiện tượng cứng khớp. Thông thường thì triệu chứng này xuất hiện khi bệnh nhân vừa mới thức dậy hoặc sau khi không vận động thể chất sau một khoảng thời gian nghỉ ngơi. Người bệnh còn thường xuyên nghe thấy những tiếng lục khục ở khớp xương khi di chuyển.

Sưng tấy

Cũng có một số trường hợp người bệnh thoái hóa bị sưng tấy tại phần khớp đang bị tổn thương. Khi chạm tay vào phần bị sưng tấy, người bệnh cảm thấy đau nhức hoặc châm chích khó chịu. Sưng tấy còn có thể kèm theo nóng đỏ hoặc tụ máu bầm.

Cử động khớp khó khăn hơn

Đa phần người bệnh thoái hóa cử động khớp khó khăn hơn bình thường. Đây là hậu quả dễ thấy của vấn đề đau nhức và cứng khớp kéo dài. Triệu chứng này thường phát triển nặng hơn theo thời gian, gây ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động thường nhật của người bệnh.

Lưu ý: Các triệu chứng của bệnh thoái hóa khớp thường diễn ra chậm và từ từ trở nên nặng hơn theo thời gian. Chính vì vậy, người bệnh không nên chủ quan khi phát hiện dấu hiệu bất thường mà nên đặt lịch kiểm tra sớm.

Thoái hóa khớp có nguy hiểm không?

Thoái hóa khớp có gây nguy hiểm không là một trong những vấn đề được nhiều người bệnh quan tâm. Theo các chuyên gia, tình trạng mãn tính này nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng sau đây:

Rối loạn giấc ngủ: Một trong những biến chứng thường gặp nhất là chứng rối loạn giấc ngủ. Tình trạng này là kết quả của việc những cơn đau nhức kéo dài dai dẳng cả ngày lẫn đêm. Chất lượng giấc ngủ của người bệnh dần trở nên kém hơn, người bệnh thường mất ngủ, ngủ không sâu hoặc thức giấc vào nửa đêm. Về lâu dài, rối loạn giấc ngủ còn có thể dẫn đến nhiều vấn đề tâm thần khác như trầm cảm hoặc hoảng sợ.
Biến dạng khớp: Người bệnh bị thoái hóa xương khớp có thể phải đối mặt với nguy cơ biến dạng khớp nếu không sớm có biện pháp điều trị. Lúc này, phần sụn đệm đã bị bào mòn tối đa, gây ra những va chạm của xương trong khi vận động. Trong một số trường hợp, sụn đệm phân hủy không thể phục hồi và người bệnh bị bại liệt, tàn phế vĩnh viễn.

Chẩn đoán thoái hóa khớp

Chẩn đoán thoái hóa khớp được thực hiện thông qua các biện pháp sau đây:

Kiểm tra sơ bộ bên ngoài: Các bác sĩ trước tiên yêu cầu người bệnh liệt kê những triệu chứng thường thấy ở khớp xương và mô tả chi tiết tình trạng đau nhức. Họ có thể dùng tay sờ, nắn khu vực khớp xương tổn thương để nhận định rõ ràng hơn về triệu chứng sưng tấy (nếu có).
Kiểm tra hình ảnh: Sau khi đã tiến hành thăm khám sơ bộ bên ngoài, người bệnh được yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm hình ảnh như MRI hay chụp X-quang. Kết quả của những phương pháp kiểm tra hình ảnh này có thể giúp các bác sĩ nhận định chính xác về mức độ thoái hóa của khớp xương và đưa ra phương án điều trị thích hợp.
Phân tích dịch khớp: Trong một số trường hợp, các bác sĩ có thể tiến hành lấy mẫu dịch khớp và đem đi phân tích trong phòng thí nghiệm. Loại xét nghiệm này giúp loại bỏ việc các triệu chứng của người bệnh xuất phát từ những tình trạng khác như gout hay nhiễm trùng khớp.

Cách điều trị thoái hóa khớp

Các biện pháp điều trị thoái hóa khớp phổ biến hiện nay gồm có:

Sử dụng thuốc Tây y: Các cơn đau nhức dai dẳng của người bệnh có thể được cải thiện và hạn chế bằng việc sử dụng một số loại thuốc có tác dụng chống viêm và giảm đau, ví dụ như acetaminophen, NSAID (ibuprofen, naproxen,…). Thậm chí, các bác sĩ có thể kê thêm thuốc chống trầm cảm duloxetine để điều trị các cơn đau nhức xương khớp mãn tính. Người bệnh cần dùng thuốc theo đúng hướng dẫn để tránh tác dụng phụ.
Vật lý trị liệu: Đây cũng là một phương pháp điều trị thoái hóa xương khớp được nhiều bệnh nhân sử dụng. Các chuyên gia trị liệu sẽ xây dựng cho bệnh nhân một hệ thống các bài tập thể chất nhằm nâng cao tính linh hoạt và dẻo dai của xương khớp. Người bệnh cũng có thể thực hiện thêm một số biện pháp kích thích dây thần kinh qua da (TENS) để giúp loại bỏ cơn đau khó chịu.
Phẫu thuật: Nếu các biện pháp bảo tồn nêu trên không phát huy tác dụng, người bệnh có thể phải trải qua phẫu thuật nhằm hạn chế các tổn thương khớp và tránh nguy cơ tàn phế về sau. Các thủ thuật này thường là cắt xương hoặc thay khớp và chỉ được thực hiện sau khi người bệnh đã trải qua những xét nghiệm giám định cần thiết. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể mất một khoảng thời gian dài để hồi phục hoàn toàn.

Phòng ngừa thoái hóa khớp

Mọi người phòng tránh thoái hóa khớp bằng cách thực hiện các biện pháp sau:

Thường xuyên luyện tập thể dục thể thao, ít nhất 30 đến 60 phút mỗi ngày. Mọi người nên lựa chọn những bộ môn có cường độ nhẹ như đi bộ, yoga, chạy bộ, bơi lội, đạp xe đạp,… và chỉ nên luyện tập trong giới hạn chịu đựng của cơ thể.
Ăn uống đủ dinh dưỡng, nhiều rau xanh và tăng cường bổ sung nước. Chế độ dinh dưỡng là chìa khóa cho một vóc dáng thon gọn, không thừa cân, béo phì.
Không hút thuốc là, sử dụng chất kích thích hoặc uống nhiều bia rượu. Bên cạnh đó, mọi người nên xây dựng thói quen đi ngủ sớm, không ngồi một chỗ quá lâu, không mang vác vật nặng quá sức,….

Thoái hóa khớp không phải là vấn đề hiếm gặp và có thể đem đến cho người bệnh những ảnh hưởng nghiêm trọng về sức khỏe cũng như cuộc sống. Chính vì vậy, mọi người nên có ý thức bảo vệ xương khớp từ sớm bằng cách ăn uống đầy đủ, luyện tập thường xuyên và có một lối sống lành mạnh.